Η βαρβαρότητα της αυτοκριτικής
Τη σημερινή εποχή η κριτική είναι παντού. Όλοι κρίνουμε και όλοι κρινόμαστε από τους άλλους. Κριτική για την εμφάνιση, την προσωπικότητα, τις απόψεις, την δουλειά, τις επιλογές. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια άποψη για τα πάντα. Απόψεις θετικές και αρνητικές, υποστηρικτικές και σκληρές, γνώμες που προέρχονται από οποιονδήποτε γνωστό ή άγνωστο άνθρωπο, που επιθυμεί να σχολιάσει. Παρόλα αυτά, η σκληρότερη κριτική που μπορεί να δεχθεί κανείς είναι εκείνη που γίνεται προς τον εαυτό. Η αυτοκριτική.
Συχνά θεωρούμε, πως εκείνος/η, ο/η άλλος/η, ο/η απέναντι μας, ο/η σύντροφος μας δεν κάνουν αυτοκριτική. Θεωρίες ολόκληρες περί χρησιμότητας της αυτοκριτικής, περί σημαντικότητας της αυτογνωσίας μέσα από την αυτοκριτική. Είναι όμως σημαντικό, να αναφερθούμε και στην σκληρότητα που βιώνουν εκείνοι, που όχι απλώς κρίνουν, αλλά κατακρίνουν τον εαυτό τους με κάθε ευκαιρία.
Από πού όμως προέρχεται αυτή η βάρβαρη κριτική προς τον εαυτό;
Μια πιθανή απάντηση σε αυτήν την ερώτηση είναι η ανάγκη για τελειότητα. Η επιθυμία του ατόμου ώστε ότι πει, επιλέξει, ακόμα και σκεφτεί, να είναι όσο το δυνατό πιο άρτιο, πιο σωστό, πιο καλό, πιο λογικό, πιο τέλειο. Κι αυτή η ανάγκη έχει συνήθως τις ρίζες της στην παιδική ηλικία. Εκεί που ένα παιδί θεώρησε για διάφορους λόγους, ότι για να αγαπηθεί οφείλει να είναι το «τέλειο καλό παιδί», χωρίς λάθη. Πόσο δύσκολη σκέψη αυτή για έναν ενήλικα και ακόμα περισσότερο για ένα παιδί. Και πόσο μεγάλη θλίψη αισθάνεται κανείς, όταν συνειδητοποιεί, ότι ακόμα κι αυτό δεν είναι αρκετό, για να πάρει αυτό που θέλει. Και τότε κρίνεται και πάλι. Ακόμα πιο αυστηρά. Και ο φαύλος κύκλος της (ε)αυτό - κατάκρισης συνεχίζεται.
Ο φόβος, θα μπορούσε να είναι μία ακόμα αιτία της σκληρής αυτοκριτικής. Ο φόβος του λάθους και οι φανταστικές συνέπειες του. Τα λάθη, που νομίζουν οι άνθρωποι ότι θα κάνουν και το τι μπορεί αυτό να σημαίνει, ή να προκαλέσει. Κανείς όμως, δεν μπορεί να ζει και να εξελίσσεται χωρίς να κάνει λάθη. Τα λάθη σημαίνουν προσπάθεια, επιλογή, κινητικότητα. Καμία πρόοδος δεν έγινε ποτέ χωρίς λάθη στην διαδρομή. Είναι απαραίτητο μέρος της διαδικασίας και είναι απλώς μάταιο να «μαστιγώνεται» κανείς γι’ αυτά του τα λάθη.
Η σκληρή αυτοκριτική, η ανάγκη για τελειότητα, ο φόβος, δημιουργούν στον άνθρωπο μια απέραντη λύπη και αυτολύπηση. Του στερούν, στην πραγματικότητα, όλα εκείνα, για τα οποία κρίνει τον εαυτό του τόσο αυστηρά. Καταπιέζουν την δυναμική του, τη δημιουργικότητα του, περιορίζουν τις επιλογές του και του επιτάσσουν μια αχρείαστη αρνητικότητα. Μια παράλογη τοξικότητα, την οποία ο ίδιος δημιούργει και συντηρεί. Μπορεί κάποιοι να στεναχωριόμαστε για τα άτομα αυτά, ή να ταυτιζόμαστε με όσα νιώθουν, όμως σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως το να κρίνουμε είτε τους άλλους, είτε τον εαυτό μας με τόση αυστηρότητα δεν θα βοηθήσει πραγματικά. Δεν είναι λειτουργικό για κανέναν. Αρκεί να προσεγγίσουμε την κάθε μας διάθεση για κριτική, προς όποιον και να στρέφεται, με περισσότερη χαλαρότητα, καλοσύνη, συμπόνια και καλή διάθεση, για να επιτύχουμε εκείνο που επιθυμούμε.
